Eenzijdige wijziging in de arbeidsvoorwaarden - Mammoet correct toegepast

Onderstaand bericht is geschreven door Aranka de Voogd en gepubliceerd door SDU Opmaat Arbeidsrecht op 6 juni 2016.

Tennet TSO BV (hierna Tennet) is door 27 van haar werknemers gedagvaard inzake een – volgens hen – niet geoorloofde eenzijdige wijziging van de ploegentoeslagdienst door Tennet. Tennet had zich jarenlang verplicht tot de voldoening van een vaste ploegendiensttoeslag van 30% van het bruto maandloon bij een vijf-ploegen volcontinudienst (roosteronafhankelijk). Met ingang van 1 maart 2014 wijzigt Tennet de hoogte van de ploegendiensttoeslag door deze af te bouwen naar de toeslag die overeenkomstig de cao Netwerkbedrijven is verschuldigd op grond van de daadwerkelijke zwaarte van het rooster dat door de werknemers wordt gedraaid. Hierbij is zij ten gunste van de werknemers afgeweken van de afbouwregeling van de toepasselijk cao.

Standpunten werknemers
De werknemers vorderen bij de kantonrechter dat voor recht zal worden verklaard dat zij recht hebben op een toeslag van 30% van hun bruto maandloon, totdat die toeslag rechtsgeldig zal zijn gewijzigd. Voorts vorderen zij dat Tennet wordt veroordeeld tot de instandhouding van de ongewijzigde continudiensttoeslag van 30% van het bruto maandloon. Dit met terugwerkende kracht tot 1 januari 2014 én tot het moment dat deze rechtsgeldig zal zijn gewijzigd.

De werknemers zijn van oordeel dat de overeengekomen vaste ploegendiensttoeslag van 30% van hun bruto maandloon een verworven recht en primaire arbeidsvoorwaarde is. Ze stellen met verwijzing naar de Mammoet-rechtspraak (HR 11 juli 2008, JAR 2008/204) dat Tennet de toeslag niet eenzijdige mocht wijzigingen en afbouwen. Volgens de werknemers was er namelijk geen aanleiding voor de afbouw van de overeengekomen toeslag en had Tennet eerst een voorstel aan werknemers tot wijziging van de arbeidsvoorwaarde moeten doen. De brief die zij ontvingen op 31 januari 2014 waarin staat dat de wijziging per 1 maart 2014 zal plaatsvinden is naar hun mening geen voorstel maar enkel een mededeling van de wijziging.

Daarnaast stellen werknemers dat de wijziging niet redelijk is daar de vermindering van de toeslag ook negatieve gevolgen heeft voor de pensioenopbouw en eventuele werkloosheids- en arbeidsongeschiktheidsuitkeringen. De rechtvaardiging is volgens werknemers ook niet te vinden in de wijziging van de roosters aangezien de toeslag roosteronafhankelijk was. Zij concluderen dat er sprake is van een bezuinigingsmaatregel en dat van hen in redelijkheid niet kan worden gevergd dat ze de wijziging en daarmee de verlaging van de toeslag kunnen aanvaarden.

Beoordeling kantonrechter
De kantonrechter wijst de vorderingen af en overweegt daartoe het volgende.

CAO Netwerkbedrijven
De cao Netwerkbedrijven is vanaf 1 mei 2011 van toepassing op de arbeidsovereenkomsten tussen Tennet en haar werknemers. Dit betreft een cao met een minimumkarakter en is niet een standaard-cao. Door onder meer in afwijking van de cao een vaste ploegendiensttoeslag van 30% toe te kennen en door bij de afbouw van de toeslag vanaf 1 maart 2014 de afbouwregeling te versoepelen heeft Tennet ook van de mogelijkheid gebruik gemaakt om ten gunste van haar personeel af te wijken van de cao Netwerkbedrijven.

Rechtsgeldigheid van gewijzigde roosters en verlaging en afbouw van de ploegendiensttoeslag
Ingevolge de cao stelt Tennet de roosters vast en op grond van artikel 27 lid 1, aanhef en onder 1 sub b WOR heeft Tennet daarvoor de instemming van de OR nodig. Tennet heeft de instemming van de OR gekregen. Met ingang van 1 januari 2014 heeft zij dan ook een nieuwe werktijdenregeling ingevoerd en met ingang van 1 maart 2014 nieuwe roosters voor de werknemers opgesteld.

Het zwaarwegend bedrijfsbelang van Tennet is onweersproken gebleven, daar in 2010 was vastgesteld dat het oude rooster niet voldeed aan de ATW en de cao. Omdat de werknemers zich niet tegen de roosterwijziging keren is de rechtsgeldigheid van de doorgevoerde wijzing van de WTR en de roosters hier geen onderwerp van geschil is. Enkel de rechtsgeldigheid van de verlaging en de afbouw van de ploegendiensttoeslag is onderwerp van het geschil.

Toeslag onderdeel van primaire arbeidsvoorwaarden
Vaststaat dat de werknemers jarenlang een vaste ploegendiensttoeslag hebben ontvangen. Om die reden gaat de kantonrechter ervan uit dat die toeslag onderdeel is gaan uitmaken van de primaire arbeidsvoorwaarden en hebben zij dus belang bij de ongewijzigde instandhouding van deze toeslag.

Rechtsgeldigheid van de eenzijdige wijziging
Tennet heeft geen beroep gedaan op artikel 7:613 BW. Zodoende maakt de kantonrechter gebruik van rechtspraak waarbij toepassing werd gegeven aan het bepaalde in artikel 7:611 BW over goed werkgever en werknemerschap, in het bijzonder het Mammoet arrest.
Allereerst is derhalve bekeken of de werkgever voldoende reden had voor het doen van een voorstel tot wijziging van de arbeidsvoorwaarde en of dat voorstel ook redelijk was. Alle omstandigheden van het geval moeten hierbij in aanmerking worden genomen, waarna onderzocht wordt of de aanvaarding van het gedane voorstel in redelijkheid van de werknemer gevergd kan worden.

De kantonrechter volgt niet het standpunt van de werknemers dat Tennet geen voorstel tot wijziging zou hebben gedaan. Zij stelt dat het vereiste tot het doen van een voorstel door werkgever ertoe strekt dat partijen tijdig met elkaar overleggen over de aanleiding tot de door de werkgever verlangde wijziging (het bedrijfsbelang) en over de gevolgen en daarmee het persoonlijk belang van de werknemer. In dit geval moest namelijk de WTR en de roosters in 2014 wijzigen. Hierover is langdurig en intensief overleg gevoerd en is herhaaldelijk meegedeeld (tijdens presentaties en bij de instemmingsverzoeken aan de OR) dat Tennet deze wijziging in de arbeidsvoorwaarde wenste door te voeren.

De kantonrechter is van mening dat nadat Tennet de situatie omtrent de arbeidsvoorwaarde inhoudende de toeslag in stand hoefde te houden, nadat de WTR begin 2014 was gewijzigd en de roosters waren aangepast. De werknemers mochten er dan ook niet op vertrouwen dat de vaste toeslag onder de gewijzigde omstandigheden behouden zouden blijven.

Om de financiële gevolgen van de verlaging van de toeslag op te vangen heeft Tennet de afbouwregeling ten gunste van de werknemers aanmerkelijk versoepeld en daarmee geacht dat de afbouwregeling van Bijlage 5 bij de CAO Netwerkbedrijven niet kon volstaan. In het meest ongunstige geval zal de afbouw worden gespreid over 120 maanden, waardoor de regeling redelijk is en daarmee van de werknemers kon worden gevergd akkoord te gaan met de eenzijdige wijziging per 1 maart 2014 van de ploegendiensttoeslag, overeenkomstig de regeling van Bijlage 4 bij de cao, te berekenen naar de zwaarte van de daadwerkelijk gedraaide roosters.

Rechtbank Midden-Nederland 11 mei 2016, ECLI:NL:RBMNE:2016:2603

 

Bron: Opmaat_Arbeidsrecht, nieuwsbericht 2016/311